به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، دومین نشست هم اندیشی ستاد آموزش و پرورش و حوزه علمیه قم با حضور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، معاون، مدیران و کارشناسان سازمان پژوهش برگزار شد. حسن ملکی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در ابتدای جلسه ضمن تشکر و قدردانی از همراهی حوزه علمیه قم با سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، اظهارکرد: امروز ما در سازمان پژوهش با حضور و تلاش پررنگ همکارانمان، در مدار تحول گام برمی‌داریم و به صورت برنامه محور در این مسیر حرکت می‌کنیم. در این راستا و اگربنا باشد، راهی را که برای خود انتخاب کرده‌ایم به صراط تمدن اسلامی متصل کنیم، ضروری است که در حد توان خودمان در مسیر پیش روی خودمان یعنی عملیاتی کردن اسناد تحولی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که جزو مطالبات دیرینه مقام معظم رهبری است، تمرکز کنیم.
وی افزود: دو سال پیش که نخستین جلسه برگزار شد، فعالیت‌های اساسی ما در راستای تدوین راهنماهای برنامه درسی در حوزه‌های مختلف نیز شروع شد. بر همین مبنا نیز تقاضا داشته و داریم که هم در محضر شما باشیم و هم از راهنمایی‌های شورای برنامه‌ریزی بهره‌مند شویم زیرا معتقدیم که باید بتوانیم برنامه‌های درسی خودمان را مبتنی بر مبانی فلسفی و اعتقادی کشورمان، که درون سند تحول بنیادین نیز آمده است، طراحی کنیم. بر همین مبنا نیز تنها خواندن اسناد کافی نیست و ما به همراهانی حکیم و معتقد نیاز داریم که هم به علم آنها اعتماد داریم و هم به مسیر و راهی که در آن حرکت می‌کنند؛ بنابراین ضروری است که چنین شخصیت‌هایی در کنار کارشناسان ما قرار گیرند تا ما بتوانیم به شکل بهتری برنامه‌ریزی درسی را انجام دهیم.
*یازده راهنمای برنامه درسی اجرا شد
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، از اجرای ۱۱ راهنمای برنامه درسی خبر داد و افزود: از نخستین جلسه که برگزار شد، تا امروز، توانسته‌ایم در ۱۱ حوزه تربیت و یادگیری، به سمت تحول حرکت کنیم و در واقع عَلم تحول را به اهتزاز درآورده‌ایم. امروز بنده تعمدا از واژه عَلم استفاده می‌کنم، تا بتوانم اصل مطلب را به شمار منتقل کنم. در این مسیر به جرأت می‌توان گفت که ما موفق شده‌ایم عَلم مفهومی، عَلم اعتمادی، عَلم فرهنگی، و عَلم فکری را، در ۱۱ گروه پژوهش و برنامه ریزی درسی، به اهتزاز درآوریم.
ملکی تصریح کرد: به جرات می‌توان گفت، که این ۱۱ راهنمای برنامه درسی، که در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تولید شده، در نوع خود، و در تاریخ تعلیم و تربیت ایران بی نظیر است. بدیهی است که برخی ممکن است، این صحبت را ادعای بزرگی بدانند. مساله اینجاست که همین افراد، اگر به اسناد مراجعه کنند، نمی‌توانند برنامه درسی را پیدا کنند که به فلسفه تعلیم و تربیت و اسلام پیوند خورده باشد.
وی ادامه داد: در همین راستا، ما از گروهی خواستیم که این راهنماها را اعتبار سنجی کنند و پس از بررسی به ما اعلام شود که کار تا چه حد، معتبر، و در چه نقاطی دچار مشکل است تا کار مجددا توسط ما بازنگری شود زیرا ما معتقدیم که هر آن چیزی که انسان تولید کند، کامل نیست و ممکن است، نواقصی در آن وجود داشت باشد، و راهنماهای برنامه درسی نیز، نمی‌تواند از این اصل مستثنی باشد. در همین راستا نیز این راهنماها، توسط همکاران ما در دست اصلاح است تا بتوانیم بر اتقان و استحکام آن بیافزاییم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: بدیهی است که این راهنماها، باید در شورای عالی آموزش و پرورش به تصویب برسد و سپس بر اساس این راهنماهای تولید شده، بسته‌های تربیت و یادگیری تولید شوند. در واقع تلاش ما این است که بسته‌های تربیت و یادگیری، بتوانند آرام آرام، جایگزین کتاب درسی صرف شوند البته بدیهی است که کتاب درسی قابل حذف نیست زیرا کتاب درسی به عنوان یک ماده آموزشی معتبر به شمار می‌رود، اما با اجرای این طرح، کتاب درسی از منحصر به فرد بودن، خارج خواهد شد و تمام دانش، معلومات و همه آنچه که دانش آموز، به عنوان یاد گیرنده، باید بیاموزد، در داخل کتاب نیست و فرصت‌های دیگری نیز در این راستا و در قالب بسته‌های تربیت و یادگیری تعریف می‌شود.
ملکی خاطر نشان کرد: طبق برنامه‌هایی که در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، مد نظر داریم و به یاری خداوند، در سال ۱۴۰۱، تعدادی از بسته‌ها را تولید خواهیم کرد.
*ضرورت همکاری و تعامل سازمان پژوهش با حوزه علمیه
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بر لزوم تشکیل جلسات این شورا تاکید کرد و گفت: عدم برگزاری این شورا، بسیار مایه ناراحتی است زیرا گروه بدون شورا نمی‌تواند گروه باشد. همانطور که عقل از وجود انسان جدا شدنی نیست، باید توجه داشته باشیم که شورای برنامه ریزی نیز، به عنوان عقل گروه، از بدنه جدا نیست بنابراین به هیچ عنوان نباید تعطیل شود زیرا تمام تلاش ما این است که بر مدار مورد تاکید مقام معظم رهبری حرکت کنیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: احتیاج ما به حوزه علمیه، یک احتیاج عرضی نیست که امروز باشد و فردا نیست. من معتقدم که احتیاج سازمان پژوهش، به حوزه علمیه، یک احتیاج سرشتی و ذاتی است زیرا ما نمی‌توانیم صرفا با متخصصان موضوعی، این راه تحول را ادامه دهیم لذا با توجه به اینکه اسناد تحولی ما، دارای ماهیت اعتقادی و فلسفی هستند، ضروری است که این همکاری تنگاتنگ ادامه دار پیش برود زیرا صرفا خواندن اسناد تحولی، شرط لازم و کافی نیست.
ملکی ادامه داد: این مسیر، زمانی به کفایت می‌رسد که شخصیت‌های با تجربه و افرادی که مسیر را رفته‌اند و در واقع راه بلد هستند، ما را راهنمایی کنند بنابراین برگزاری این جلسات ضروری است تا راه برای اعضای شوراهای ما، طی هم اندیشی، روشن شود و ما نیز این راه را، به کارشناسان سازمان که افرادی قابل اعتماد، فکور و امانت دار هستند، بیاموزیم.
وی بر لزوم توجه به خطرات مسیر تاکید کرد و گفت: همانطور که مستحضر هستید، در برنامه‌های درسی نیز، خطراتی از نوع خاص خود وجود دارد که ما را تهدید می‌کند، بنابراین ما باید مراقبت کنیم، تا برنامه‌های درسی ما از فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، زاویه نگیرد زیرا بعید نیست که در اثر احتیاط نکردن و عدم توجه به عقلانیت، شاهد حضور رگه‌های نادرستی از سکولاریسم، در یک برنامه درسی باشیم لذا صیانت یک امر مهم در این عرصه به شمار می‌رود.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: امروز ما به مرحله عینی‌تر نزدیک می‌شویم زیرا بسته‌های تربیت و یادگیری، به معنای عینیت بخشیدن به اسناد تحول است و اساسا کار حساس و ظریف از این نقطه که تولید متون در دست کار قرار می‌گیرد، آغاز می‌شود بنابراین ضروری است که گروه انجام دهنده کار، کامل باشد تا خیال ما از هر جهت راحت شود. بر همین مبنا لازم است که مسیر را با همکاری و همفکری حوزه علمیه و شما اساتید محترم دنبال کنیم. سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، به تعبیر مقام معظم رهبری قلب آموزش و پرورش است، لذا من از شما سروران می‌خواهم که ما را در این عرصه تنها نگذارید زیرا قلب آموزش و پرورش نیاز به مراقبت و صیانت دارد.
ملکی افزود: بدیهی است که درس‌های ما، باید دارای جنبه علمی، فلسفی و اعتقادی باشد اما توجه به جنبه هنری و زیبایی شناختی و سیاسی نیز در این مسیر ضروری است.
* تحول در آموزش و پرورش یک نیاز اساسی است
در ادامه جلسه حجت الاسلام رجایی نیا، مشاور عالی حوزه علمیه، بر لزوم توجه به مبحث تحول تاکید کرد و گفت: بحث تحول در نظریات مقام معظم رهبری، به عنوان بحث اساسی وجود دارد و ایشان بحث تحول را، برای بسیاری از مسائل کشور مطرح کردند. همانطور که می‌دانید حضرت آقا بر بحث تحول در حوزه‌های علمیه و بحث آموزش و پرورش به دلیل سرعت بالای تغییرات در سطح جوامع، تاکید کرده‌اند.
وی ادامه داد: امروز همه جوامع به اصل تحول اعتقاد دارند و به این سمت حرکت می‌کنند. ما نیز در کشوری زندگی می‌کنیم که انقلاب اسلامی در آن رخ داده و سعی دارد که شرایط جدیدی را آغاز کند بنابراین باید به این سمت حرکت کنیم. در دنیای کنونی بحث تحول بسیار مهم است و نقاطی چون آموزش و پرورش در این راستا، بسیار حائز اهمیت هستند زیرا آموزش و پرورش تاثیرات عمیقی بر جامعه دارد. بر همین مبنا نیز، بحث تحول، در آموزش و پرورش مطرح و اسناد آن نیز، نوشته شد لذا این روند پس از تایید شورای فرهنگی، باید به سمت اجرا حرکت کند.
مشاور عالی حوزه علمیه تاکید کرد: باعث خرسندی است که در شرایط جدید و دولت جدیده انقلابی، بحث تحول در آموزش و پرورش جدی دنبال می‌شود زیرا تلاش‌هایی که انجام می‌شود، باید بتواند عقب ماندگی در بحث تحول را پوشش دهد و این امر نیز نیازمند همتی مضاعف است.
حجت الاسلام رجایی نیا ادامه داد: در این راستا حتی اگر نیاز به بازنگری سند تحول بنیادین است، باید این بحث را جدی گرفت و دنبال کرد زیرا برنامه ریزی‌های حوزه آموزش و پرورش باید با نگاه کوتاه مدت و بلند مدت دنبال شود کما اینکه بنده در صحبت‌هایی که با وزیر تعاون و کار داشتم نیز، گفتم که برای حل مشکلات اشتغال، ابتدا باید مشکلات آموزش و پرورش رفع شود.
* باید خوشبینانه با مباحث برخورد کنیم
فقیهی نیز در ادامه جلسه بیان کرد: بدیهی است که در مسیر پیش رو، باید یک سری از مسائل، مورد توجه قرار گیرد. نکته اول، این است که حوزه علمیه و آموزش و پرورش، نوعی از قشر جامعه اسلامی، هستند که هر دو دغدغه اسلام دارند، بنابراین باید نگاه این دو قشر به یکدیگر، مثبت باشد زیرا اگر نگاه منفی در این میان مطرح شود، موارد دیگری را نیز با این شکل به دنبال خواهد داشت.
خواستار، برگزاری جلسات به شکل حضوری شد و گفت: در یک دوره کاری، جلسات به دلیل شیوع بیماری کرونا، شکل آنلاین گرفت اما به نظر من اگر بتوانیم برای آینده این جلسات را به شکل حضوری برگزار کنیم، بهتر است و نتایج بهتر و ملموس تری را نیز به دنبال خواهد داشت.
حجت الاسلام زرگریان نماینده حوزه در گروه ریاضی نیز در ادامه، بیان کرد: بدیهی است مساله وجود خداوند، قابل شک نیست بنابراین علم مرتبه‌ای پس از خداست و علوم ما نیز باید بر این مبنا شکل پیدا کنند.
*همکاریها در حال دست گرمی با یکدیگر است
وی افزود؛ حوزه و آموزش‌وپرورش علی‌رغم همه صحبت ها در حال دست گرمی همکاری یا یکدیگر هستند. انتظار می رود این کارهایی که شروع شده متقن و محکم انجام بشود که انگیزه برای کارهای بزرگتر برای هر دو دستگاه فراهم کند.
زرگریان یاد اور شد؛ برنامه ریزی، چنین کارهایی، یک مبنای کارمندی ندارد و اساسا اقدامات بر پایه علاقه شکل می‌گیرد. در این راستا باید اعتقادات بنیادی مطرح شود
*ورود ۱۸۰۰ طلبه به عرصه آموزش
وی تاکید کرد: ریاضیات چند بعد مختلف دارد که به یک، سلوک است. در واقع ریاضیات شخص را به دقت بیشتر دعوت می‌کند و بخشی از ریاضیات نیز، به هنر زیبایی بخشی باز می‌گردد بنابراین عجله در کار پاسخگو نیست زیرا یک علم برای دینی بودن، باید منبع الهام دینی نیز داشته باشد و بدیهی است که این امر با مسئله بی اعتقادی به نتیجه نخواهد رسید. محمدی مشاورعالی رییس سازمان نیز در ادامه تصریح کرد: بدیهی است که تعامل با جامعه، باید ساز و کار مناسب خود، را داشته باشد البته که این اراده در سازمان وجود دارد اما در کنار ساز و کار مناسب، نیاز به مسیر یابی مناسب نیز هستیم و ما باید آن را محقق کنیم.
وی افزود: در این راستا، بنا شد که ۵ هزار طلبه به آموزش و پروش متصل شوند. در این راستا بالغ بر۱۸۰۰ نفر پذیرفته شدند، و بعد از یک سال آموزش ویژه رسما معلم می‌شوند. این افراد در این یازده رشته، حق ورود و تدریس را خواهند داشت که ریاضی در زمره آنها نیست. البته به نظر من سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی باید در قم نیز شعبه‌ای داشته باشد تا در پروسه تولید ما بتوانیم نقش مهمتری ایفاء کنیم.
*از وظایف دو دستگاه مطالبه‌گری از یکدیگر است
علیرضا رحیمی رحیمی معاون پژوهش ستاد همکاریها نیز در این نشست گفت؛ امروز همکاری حوزه‌های علمیه و آموزش‌وپرورش یک ضرورت و الزام است است. زیرا هم بیانات مقام معظم رهبری و گزارشاتی که آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه های علیمه از دیدار خود با مقام معظم رهبری داشتند دلیل بر این مدعاست و هم اسناد بالادستی ما را مکلف به این کار می کند
وی افزود؛ یکی از وظایف دو دستگاه مطالبه‌گری از یکدیگر است اگر نماینده حوزه در جلسات نباشد آموزش‌وپرورش باید مطالبه کند، چون هدف مسئولیت و مخاطب هر دو دستگاه یکی است.
وی افزود؛ همکاری حوزه‌های علمیه و آموزش‌وپرورش باید نهادینه شود. مواردی که در جلسه با حضور آیت‌الله اعرافی و و رئیس سازمان پژوهش و دیگر همکاران و نیز نمایندگان حوزه علمیه نمایندگان در یازده حوزه یادگیری در قم تشکیل شده بود را هم اکنون بعد از گذشت یکسال باید عملیاتی می کردیم
رحیمی یاد اورشد؛ مواردی برای تقویت این همکاریها و استمرار آن از طرف دبیرخانه ستاد همکاری بعنوان پیشنهاد تقدیم شد که امروز هم آنها با بیانات جناب دکتر ملکی به شدت احساس می‌شود.
وی ادامه داد: به نظر من، ما باید در قم، مراکز تخصصی و مختص هر حوزه‌ای را سازماندهی کنیم، تا پشتیبان نمایندگان درسی باشند. نکته دیگر نیز برگزاری مداوم این جلسات است که باید با حضور روسای راهنماهای ۱۱ گانه درسی برگزار شود تا بتوانیم به بازنگری دروس و راس همه این موارد، اسناد بالادستی بپردازیم لذا رابطه کتاب درسی با بیانیه گام دوم، باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد.
*از قرآن برای آموزش زبان عربی استفاده کنیم
در ادامه زینب بهجت پور، نیز در این بخش از جلسه اقدامات انجام شده در حوزه قرآن و عربی را تحسین برانگیز خواند و گفت: در خصوص قرآن و زبان عربی، تلاش قابل تحسینی، صورت گرفته، که واقعا درخشان و ویژه است.
وی بر لزوم توجه به پرورش تاکید کرد و گفت: یکی از نکات اصلی این است که پرورش به فوق برنامه در آموزش و پرورش تبدیل شد. به نظر من تربیت و اخلاق دو رکن مهم در این مسیر هستند زیرا قرآن کریم نیز در راستای تاکید بر تربیت نازل شده است لذا ما باید از قرآن برای آموزش زبان عربی استفاده کنیم و سوال اصلی اینجاست که چرا معارف و قرآن کریم دو درس مجزا هستند زیرا تربیت به واسطه این بخش می‌تواند به صورت هوشمندانه انجام شود.
نورمحمدی در ادامه این جلسه بیان کرد: به نظر من، در بدو امر ما باید جایگاه اهداف و انتظارات را، مشخص کنیم زیرا اگر از ابتدا این مثلث مشخص شود، بر اساس آن، شاخص‌ها نیز، سنجیده خواهد شد.
وی افزود: در این مسیر ضروری است که ما دوگانگی ایجاد نکنیم بنابراین مطرح کردن این نکته که فلان بخش، علم است یا دین، درست نیست زیرا ما به دنبال جریان شناسی دین و علم نیستیم.
*تاکید بر تقویت مهارت شنیداری و نوشتاری در زبان‌های خارجی
حسین پناه، اقدام انجام شده در بخش زبان خارجی را مثبت خواند و اظهار کرد: به نظر من در مورد زبان خارجی، سند خوبی تقدیم شده است لذا امیدواریم آماده شدن بسته‌های آموزشی، در کنار متن آموزشی قرار گیرد و در قدم بعدی نیز ارزشیابی اساتید، واقعا بر مبنای سندی که تدوین شده، انجام شود.
وی ادامه داد: بدیهی است که زبان عربی نیز یک زبان خارجی است بنابراین ما باید مهارت شنیداری و نوشتاری را در این عرصه تقویت کنیم زیرا پر تکرارترین انتقادی که در مورد تعامل با سازمان وجود دارد، همین نبود حمایت حوزه است لذا ضروری است که با حضور کارشناسان حوزه بر این بخش تمرکز داشته باشیم.
*سطح همکاریها را کاملا مشخص کنیم
علی محبی، معاون برنامه ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز در ادامه جلسه گفت: در راستای افزایش تعامل، بدیهی است که ما باید سطح همکاریها را کاملا مشخص کنیم زیرا تلاش ما این است که برای فعالیت‌های دو سال اخیر و اقداماتی که انجام شده، همفکری انجام شود تا بتوانیم اسناد در دست کار را به سمت بهبود پیش ببریم.
همچنین معصومه نجفی پازوکی، مدیرکل تألیف کتاب‌های آموزش عمومی و متوسطه نظری نیز بیان کرد: در دوره‌های درسی، ما یک سری کار گروه داریم که مشغول حل مسائلی هستند که گروه با آنها مواجه می‌شود. بر همین مبنا برخی از اعضای این کار گروه، در شورا نیز حضور دارند لذا تعامل بیشتری دارند زیرا تالیفات جدیدی صورت پذیرفته است بنابراین اگر در رشته و مقاطع دیگر نیز، تالیف تازه‌ای صورت پذیرد، تعاملات افزایش خواهد یافت. در این راستا اگر دبیرخانه‌ای تشکیل شود، بهتر است زیرا به انسجام برنامه‌های ما کمک می‌کند.
*به سمت شناخت بیشتر کارشناسان حوزه علمیه گام برداریم
وی بر لزوم توجه به محدودیت‌های موجود تاکید کرد و گفت: ضروری است که دوستان ما را در سازمان پژوهش با همه محدودیت‌هایمان بشناسند و ما نیز به سمت شناخت بیشتر کارشناسان محترم در حوزه علمیه گام برداریم زیرا بدون این بخش، امکان گفتگوها سخت‌تر خواهد شد.
در بخش پایانی این جلسه، دکتر حسن ملکی، ضمن تقدیر از موضوعات مطرح شده، به جمع بندی مباحث جلسه، پرداخت و گفت: جلسه پیش رو نشان داد که به یک مفاهمه سازمانی محتاج هستیم به این معنا که نیاز است حوزه علمیه قم و سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، یکدیگر را بیشتر بشناسند. به نظر من اگر این مفاهمه رخ ندهد، ممکن است در گفتگوها، سخنانی مطرح شود که قابل پذیرش نباشد بنابراین ضروری است که دو طرف، به صورت متقابل، محدودیت‌های یکدیگر را بشناسند.
وی افزود: کاری که انجام شده، حداقل در سازمان پژوهش مسبوق به سابقه نیست و تاکنون چنین اقدامی در راستای درک بهتر دو طرف، و برگزاری چنین جلساتی انجام نشده است. بدیهی است که تا برقراری ارتباط بهتر و شناخت زبان یکدیگر، نیازمند گذر زمان هستیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: امروز نمی‌توان بین علم و دین جدایی ایجاد کرد لذا علاقه مند هستیم که برنامه‌های درسی ما به علم دینی نزدیکتر شود.
۳۱۳/۱۷
